Fundament na początek!

[wars_1]

W związku z uruchomieniem oczekiwanego przez wielu spółdzielców forum ogólnopolskiego, pozwalam sobie na początek zamieścić w tym miejscu tzw. Deklarację spółdzielczej tożsamości Jest to zbiór zasad opracowanych przez międzynarodowy ruch spółdzielczy stanowiący swego rodzaju konstytucję dla wszystkich spółdzielni, w tym i mieszkaniowych w Polsce.
Warto się w ten dokument dobrze wczytać aby zauważyć, jak codzienne działania spółdzielni mieszkaniowych w Polsce mają bardzo mało wspólnego z tymi zasadami. Choćby sprawa demokratycznej kontroli sprawowanej przez członków – przecież wielu z nas nie może zapoznać się z podstawowymi dokumentami spółdzielni. A kontrola ze strony powołanych do tego rad nadzorczych jest znaną prawie nam wszystkich fikcją.
Zasady spółdzielczej tożsamości
Każde rozwijające się przedsiębiorstwo musi kierować się solidnymi zasadami i wartościami. Zgodnie z Deklaracją Spółdzielczej Tożsamości Międzynarodowego Związku Spółdzielczego[1]:
„Spółdzielnia jest autonomicznym zrzeszeniem osób, które zjednoczyły się dobrowolnie
w celu zaspokojenia swoich wspólnych aspiracji i potrzeb ekonomicznych, społecznych
i kulturalnych poprzez współposiadane i demokratycznie kontrolowane przedsiębiorstwo”.
dlatego też Międzynarodowy Ruch Spółdzielczy wypracował międzynarodowe zasady, za pomocą których spółdzielnie wprowadzają swoje wartości do praktyki.
1. Zasada dobrowolnego i otwartego członkostwa
Spółdzielnie są organizacjami dobrowolnymi, otwartymi dla wszystkich osób, które są zdolne do korzystania z ich usług oraz gotowe są ponosić związaną z członkostwem odpowiedzialność, bez jakiejkolwiek dyskryminacji z powodu różnicy płci, społecznej, rasowej, politycznej czy religijnej.
2. Zasada demokratycznej kontroli członkowskiej
Spółdzielnie są demokratycznymi organizacjami kontrolowanymi przez swoich członków, którzy aktywnie uczestniczą w określaniu swojej polityki i podejmowaniu decyzji. Mężczyźni i kobiety pełniący funkcje przedstawicielskie z wyboru są odpowiedzialni wobec członków. W spółdzielniach szczebla podstawowego członkowie mają równe prawa głosu (jeden członek – jeden głos), zaś spółdzielnie innych szczebli również zorganizowane są w sposób demokratyczny.
3. Zasada ekonomicznego uczestnictwa członków
Członkowie uczestniczą w sposób sprawiedliwy w tworzeniu kapitału swojej spółdzielni i demokratycznie go kontrolują. Co najmniej część tego kapitału jest zazwyczaj wspólną własnością spółdzielni. Jeśli już członkowie otrzymują rekompensatę od kapitału wniesionego jako warunek członkostwa, jest ona zazwyczaj ograniczona. Członkowie przeznaczają nadwyżki na jeden lub wszystkie z następujących celów: na rozwój swojej spółdzielni, jeśli to możliwe poprzez stworzenie funduszu rezerwowego, z którego przynajmniej część powinna być niepodzielna; na korzyści dla członków proporcjonalnie do ich transakcji ze spółdzielnią; na wspieranie innych dziedzin działalności zaaprobowanych przez członków.
4. Zasada autonomii i niezależności
Spółdzielnie są autonomicznymi organizacjami wzajemnej pomocy kontrolowanymi przez swoich członków. Jeśli zawierają porozumienia z innymi organizacjami, włączając w to rządy lub pozyskują swój kapitał z zewnętrznych źródeł, to czynią to tylko na warunkach zapewniających demokratyczną kontrolę przez swoich członków oraz zachowanie swojej spółdzielczej autonomii.
5. Zasada kształcenia, szkolenia, informacji
Spółdzielnie zapewniają możliwość kształcenia i szkolenia swoim członkom, osobom pełniącym funkcje przedstawicielskie z wyboru, menedżerom i pracownikom tak, aby mogli oni efektywnie przyczynić się do rozwoju swoich spółdzielni. Informują one ogół społeczeństwa, a zwłaszcza młodzież i osoby kształtujące opinię społeczną, o istocie spółdzielczości i korzyściach z nią związanych.
6. Zasada współpracy między spółdzielniami
Spółdzielnie w najbardziej efektywny sposób służą swoim członkom i umacniają ruch spółdzielczy poprzez współpracę w ramach struktur lokalnych, krajowych, regionalnych i międzynarodowych.
7. Zasada troski o społeczność lokalną
Spółdzielnie pracują na rzecz właściwego rozwoju społeczności lokalnych, w których działają poprzez prowadzenie polityki zaaprobowanej przez swoich członków.

[Henryk Mościbrodzki]

Mój przedmówca zamieścił zaktualizowane Zasady Spółdzielcze zaakceptowane przez Zgromadzenie Ogólne Międzynarodowego Związku Spółdzielczego podczas kongresu w Manchesterze z okazji 100-lecia MZS, w dniach 20-23 września 1995 r.
Minęło spora czasu, a w temacie cicho jak przysłowiowym makiem zasiał. Zachęcam do aktywnej dyskusji na temat tego jak w praktyce wygląda realizacja zasad spółdzielczych w Waszej spółdzielni, i nie tylko w Waszej. Przy okazji polecam lekturę artykułu - Jan Wolski: Spółdzielczość i jej zasady [1936].